Nou pral eseye fè radyografi sitiyasyon an. E, touswit, li travèse nan sal kote Jina ye a. Li debake rilakseman e kreyòleman palan.
- Bonswa ! Bonswa ! Kouman nou ye ! M sipoze nou dwe bouke, sa w di Jina ?
- Wi, dòk, se vre, men nou sitou enkyè pou malad la.
- Wi, wi, m konprann nou. Se nòmal pou n enkyè. Erezman, m ka di nou malad la evolye trè trè byen. Sèl sa l bezwen pou kounye a se repo ak sewòm. Si te gen yon konplikasyon, wi, m tap deja konn sa. Antretan, kòm ni li menm, ni nou, ni nmwen menm, Nou youn pa ka fè won pòt, n oblije pran pasyans. E, deplis, m ta byen renmen nou ede m konprann Sitiyasyon sa a anndan Site Solèy jounen jodi a. Natirèlman, si sa pa deranje n ! Petèt sa ka difisil !M espere nou pap gen pwoblèm ede m konprann Sitiyasyon makawon sa a ki sanble kaye toupatou. Jina, ou menm kijan w wè Site a ? Sa w di nan sa ?
- -Dòk, alaverite, jodia, se premye jou nou pale fasafas, Men trè souvan, bò isit la, n abitye pale de ou aklè. Nou pa ka di nou konnen w byen, men pèsonèlman, M pa sezi ni pou bèl akèy la, ni pou kesyon w poze a. Jan m di w, n ap swiv ou e n ap obsève w depi lontan. Pèmèt mwen prezante w jèn jan ou wè la a : Se frè m Wilne, alyas Ti Wil pou Site Solèy. Menm jan avè m, Ti Wil se manm fondatè Yon Oganizasyon djanm ki rele Mèm Amou. Oganizasyon Mèm Amou nan tout Peyi a, Men se isit la nou te chwazi koupe lonbrik li Nan non Jeni an, kidonk Tousen Louvèti e Jou sa a Lovenski Pierre Antoine te la avè n. Oganizasyon Mèm Amou pap dòmi. Nou toujou ap reflechi sou avni Ayiti. Sakrifis Tousen Louvèti fè pou Ayiti Montre nou kijan wout amou sensè a Toujou debouche sou yon gwo viktwa. Nou jwenn filozofi sa a tou nan Yon bèl ti pwovèb laten ki di: Omnia vincit amor ; sa vle di L'amour triomphe de tout. Lanmou toujou fè 2 kabès. Lanmou toujou ap kente. Lanmou toujou soti loreya. Lanmou toujou chanpyon. Pandan n ap pale la a, kounye a menm,Plizyè manm Oganizasyon an ap obsève,Analize, veye sou tout katye bò lakay yo. E si deyò a pat myèl, t ap gen plis jèn la a, E yo t ap vrèman kontan pou dyaloge avè w. Ann tounen sou kesyon sitiyason malouk sa a.
Dòk, pou nou menm, tout sa k ap fèt la aS e vye rezilta gwo gwo konplo 2004 la.Jou fèy tonbe nan dlo, se pa jou a li pouri. Kidnapig lan fèt jou 29 Fevriye 2004 la, Men konsekans yo ap parèt chak jou pi klè.S i Peyi a pa fè 50 ane an naryè, se chans! Dènye kou Pèp la pran an, se kout ponya trayizon Ki plante nan do l depi dènye seleksyon 2006 yo. Pèp la sibi operasyon sou operasyon san anestezi. Operasyon Retou imedya a, se manman kesyon an. Donk, ponya trayizon sa a pike Pèp la jis nan kè l. Plan an se demantibile Pèp la, dekouraje l, elimine l. Nan vide manti, yo fè inosan toujou pase pou koupab. E deplizanpli, yo pra l kontinye dyabolize viktim yo Pandan yap bay koupab yo kominyon san konfesyon. Menm si viktim yo ap mande jistis, jistis, jistis, se rèv. Plis pase 10.000 inosan deja tonbe, san nou pa konte Moun ki disparèt sou fòm kidnapig tankou Lovenski. Prizonye politik ki Lavalas toujou ap pouri nan prizon. Pèsekisyon politik kont Lavalas ap fèt o non demokrasi. Tout bouwo ki fè krim koudeta ap byen mennen libelibè. Men viktim yo anba pèsekisyon paske yo pa trayi Pèp la. Jou apre jou, mizè a ap malmennen viktim yo pi plis. Gade kijan dife grangou a vin pi pi wouj nan lanfè a! Kote 184 paradi terès ki tap vann 2 pou 5 nan Peyi a? Si lè sa a n te kite yo andòmi konsyans nou ak manti, Jodi a, remò ak kòlè ta deja toufe nou tout bò isit la. Nou konprann jwèt makyavelik la e se pou sa nou di : Rat manje kann nan, men domaj, zandolit mouri inosan. Gade jan pitit Pèp la kontinye ap sibi anba gwo vyolans Zam lagè malgre bonm lanmò yo te deja lage sou Site a!
Dòk, ou kwè ou realize jan prejije Fè kèk moun rayi Pèp Ayisyen an ? Yo rayi Pèp la jis tèt yo anvi pati ! Yo rayi Pèp la jis lòlòy yo vire ! A ! Se pa ti vire, vire an jwèt non ! Se bon vire a, vire pou chavire a ! Yo fin fou pou elimine Pèp la nèt. Malgre gen moun ki mòde ni pous yo, ni bra, ni koud, Gen lòt ki fè kòm si yo pa wè ke yo te fè yon erè grav. Jiskaprezan, ti ekip zwit sa a ta ka peye lò ak dyaman Pou cha blende disparèt Site Solèy ak tout katye popilè: Donk, mas pèp la menm ke yo pa konsidere kòm moun. Poutan, Pèp la tèlman bon li tounen bonbon. Entèlijans li fè l respekte dwa tout moun, Pòv kou rich paske tout moun se moun. Nan jaden lespri l, li pa vide angrè prejije. Afè maladi prejije sa a anpeche moun realizeKijan kolon renmen kache dèyè esklav mantal Pou mare chenn lesklavaj nan pye nèg ak nègès. Plezi kolon an se itilize esklav mantal kòrekteman E fè l tounen rat kay kap manje pay kay. Egzanp : An 1939, nan peyi Nijerya ki an Afrik, Se te sèlman 1315 kolon blan Angle Ki t ap domine 20 milyon Nijeryen. Nan Kongo Bèlj, sèlman 2384 kolon blan T ap domine 9 milyon 400 mil Afriken. Nan Lwès Afrik, sèlman 3660 kolon franse T ap domine 15 milyon Esklav Afriken. Donk, yon ti ponyen kolon blan te ka domine Yon majorite natif natal nan peyi Afrik sa yo Paske kolon yo te toujou monte gwo konplo Ak gwo tonton rat kay pou manje pay kay.
Bò isit tou, anvan n rive nan premye janvye 1804, Sitiyasyon Peyi d Ayiti pat twò diferan. Gade byen! Te gen sèlman 40 mil kolon franse ki tap domine 500 mil Esklav plis 30 mil milat imilye, meprize. Kòm Tousen Louvèti se te yon Jeni san parèy, Li reziste djanm kont ni kolon ni esklav mantal Pou kòd lonbrik li te ret mare ak mas Esklav yo.Ki kalkil Tousen Louvèti te fè kòm nèg entèlijan? Li di se pa nòmal pou kite sèlman 40 mil kolon Ap sakrifye, sasinen 530 mil kretyen vivan. Non ! Sekrè viktwa a se Lavalas, kidonk L’Union fait la force.
Dènye fraz sa a tèlman mache nan san dòk la, ayayay,Msye leve kanpe brip, li di : Jina, tann, tanpri, repete !Sekrè viktwa a se Lavalas, kidonk L’Union fait la force. Sekrè viktwa a se Lavalas, kidonk L’Union fait la force. Mezanmi, dòk la kontan, li souri, li rejwi, li transfòme ! Ou ta di se lwa Tousen an menm k anvi monte msye. Sètadi, menm lespri entèlijans, lespri bon konprann Ki te konn danse nan tèt Tousen yo anvayi sèvo dòk la. Ak 2 men l nan 2 pòch li, doktè Love kontinye repete : Sekrè viktwa a se Lavalas, kidonk L’Union fait la force. Menm kote a, Jina souri tankou moun k anvi dedouble.Ti Wil, frè a, kapte kouran an toptop; li mande lapawòl. Men, Jina ezite kite l pale paske Ti Wil se yon gwo blagè. Depi msye estat, li louvri bouch li, fòk moun ri kanmenm. A a ! A ! Ti Wil pa ka kenbe ankò, li di:
- Sistè, eskize m ! M pat sou pale paske M konnen se nan yon lopital nou ye la a.Ou wè, dòk, lè m pa sou sa, M gen dwa prann pòz m bèbè, M antre la a bèbè, m soti bèbè,San m pa mete ni zip, ni tep Ni adezif sou po bouch mwen. Men, m sot tande yon son la a Ki estat motè a san m pa chofe l. Depi m ti katkat m renmen ri e m renmen fè moun ri. Dabò se kote ki gen chagren menm, m renmen bay blag. Daprè sondaj pa m, dòk, si m pat vide blag nan Site a, Ou tap chaje ak malad ki bouke tande rafal bal sa yo.Gen kriminèl ki fò nan chire zòrey ak kout kanno lagè. Mwen m diplome nan grese zorèy ak plim poul blagoloji. Blag pa m yo espesyal paske tout se ti blag dezyèm men. M ranje, m korije, met sik, siwo, bon jan ti epis, sof piman. Pa egzanp, talè a, lè sistè a pale De entèlijans Tousen Louvèti, Sa raple m entèlijans yon ansyen Poutchis ke m renmen a mò ò ò. An 2004, te gen yon pwofesè poutchis Ki te pi cho pase leve danse nan fè konplo. Tout elèv te rele l p.p kidonk pwòf poutchis. Mwa pase a, msye bay Lavalas rezon. Pwofesè a di ni elèv li yo, ni zanmi l ke: Sitiyasyon malouk sa a louvri je l anpil,Se kounye a li wè ki mal li te fè Peyi a. Bagay sa a tèlman domine l, boulvèse l, trakase l,Pwofesè a oblije chwazi bay tèt li yon penitans. Kòm li te renmen bwè kleren anpil anpil, li di Dezòmè, olye li bwè kleren, l ap bwè limonad. Selman limonad. Menm sant kleren an pa ladan l. Elèv yo aplodi pwofesè a lavalaseman, Men, gen twa vagabon nan klas laKi di ok : olye n rele pwòf la poutchis, Ann rele l Limonad, sèlman Limonad. Sa w tande a, pandan gwo aplodisman ap bouyi, Trio vakabon an tonbe rele Limonad, Limonad…Tout klas la fache kont ti ekip ka p rele limonad la.Yo di : Non mesye, se pa serye sa ; manyè reflechi ! Gras a limyè entèlijans pwòfesè nou an, Nou gen la a yon bèl egzanp pou Peyi a. Lè bouki fin fè erè, li bonbe lestomak li E li pèsiste anfonse de je fèmen nan erè a. Lè malis fè erè, entèlijans li fè l reflechi pou di : Errare humanum est, sed perseverare diabolicum. Sa vle di, nenpòt ki moun kapab fè yon erè. Men, pèsistans nan erè a se yon bagay diabolik. E, se demonstrasyon entèlijans sa a menm Nou jwenn nan konpòtman pwofesè nou an. Bravo pou li ! Aplodi ! Aplodisman pou li ! Twa ti msye anbetan yo kalma, e yo aplodi San yo pa kontinye rele pwofesè a Limonad. Sepandan, klòch la annik sonnen beng beng pou lekòl lage, Youn nan twa ti mesye anbetan yo di byen fò: sitwon !Gen yon dezyèm ki di : sik ! Twazèm nan di byen fò: dlo! E Pwofese a kale je l sou yo, li di: A a ! M pini nou brase l. Nou ka di sitwon, sik, dlo men kanta pou brase l la, bliye sa! Babay! Babay! A demen! Aplodisman bouyi, djayi pi rèd! Kou Ti Wil fi n pouse ti blag dezyèm men sa a, Li di: Dòk, men yon gwo gwo leson m jwenn Nan repons pwofesè a bay twa ti mesye yo. Pou mwen, sa a se yon gwo leson entèlijans Ki ploge nan yon leson moral! Men sa m wè : Moun ki kriminèl pa ka brase yon ti limonad espwa Ale wè, ale wè pou yon bon jan soup demokrasi. Yo fann Ayiti tankou joumou pou fè soup. Malgre tout kadav inosan yo deja lage Kòm vyan nan mòd soup demokrasi a,Malgre se pwòp san Pèp Ayisyen an menm Mechan yo chwazi kòm dlo pou fè soup sa a, Li enposib pou yo brase l kòm solisyon an. Demokrasi pa mache ak kalite vyolans sa yo. Sa Site Solèy ak Pèp Ayisyen an egzije,Se lapè, travay, jistis, respè ak sekirite Pou tout tout moun san distenksyon. Sa w di nan sa, dòk ?
- Monchè Ti Wil, ou pale dò ò ò.Jan ou di a, si gen lapè, travay,Respè ak sekirite, nou bon nèt.
(A SUIVRE)
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire